Ortak ekonomik amaç ve çıkarları gerçekleştirmek, ya da belli bir ekonomik amaç ve çıkarın gereği olarak birden çok kişilerin emek ve sermayaelerini bir araya getirmeleriyle kurulan işletmelere şirket denir.
Bir ortaklığın varlığından söz edilebilmesi için aşağıdaki niteliklerin bulunması gereklidir.
- Ortaklığı oluşturan kişiler birden fazla olmalıdır. Bu kişiler gerçek veya tüzel kişi olabilir. Bu kişilere ortak, hissedar, şerik veya pay sahibi denir.
- Ortak bir amacın bulunması gereklidir.
- Ortak amaca ulaşabilmek için ortaklar arasında bir anlaşma bulunmalıdır.
- Şirketin amacına ulaşabilmesi için ortaklarının mal ve emeklerini sermaye olarak şirkete getirmelidir.
Yukarıda açıklanan niteliklere sahip olan işletmeler Borçlar Kanununda “adi ortaklıklar ” olarak incelenirler. Bunların dışında Ticaret Kanunu da kimi ortaklık türlerini ve onların çalışmalarını düzenler. Bu şirketlere ise “ ticaret şirketleri “ denilmektedir. Bu nedenle , hukuki yapıları açısından şirketler ikiye ayrılırlar.
Tüzel kişiliği olan şirketler:
* Anonim şirket (A.Ş.)
* Limited şirket (Ltd. Şti.)
* Komandit şirket
* Kollektif şirket
* Kooperatif şirket
Anonim Şirket
Şirketin sermayesi paylara bölünmüş olup pay sahiplerinin sorumluluğu taahhüt etmiş oldukları sermaye payları ile sınırlıdır ve pay sahipleri tarafından ödenir. Anonim şirketler, en az bir pay sahibi (gerçek veya tüzel kişi) ile kurulur ve asgari sermaye gereksinimi 50.000 TL’dir. Genel kurul ve yönetim kurulu, anonim şirketlerin zorunlu organlarıdır.
Limited Şirket
Limited şirket, en az bir ortak (gerçek veya tüzel kişi) ile kurulan ve ortakların sorumluluğunun taahhüt etmiş oldukları sermayeyle sınırlı olup ortaklar tarafından ödendiği şirkettir. Asgari sermaye gereksinimi 10.000 TL’dir.
Komandit Şirket
Komandit şirketler ticari bir işletmeyi bir ticaret unvanı altında işletmek amacıyla kurulmuş şirketlerdir. Bazı ortakların (komanditer) sorumluluğu belirli bir sermaye ile sınırlıyken, bazı ortakların (komandite) sorumluluğu sınırsızdır. Tüzel kişiler yalnızca komanditer ortak olabilmektedir ve komandit şirketlerin asgari sermaye zorunluluğu bulunmamaktadır. Ortakların sorumluluk ve yükümlülükleri şirket kuruluş sözleşmesi ile belirlenir.
Kollektif Şirket
Kollektif şirketler, ticari bir işletmeyi bir ticaret unvanı altında işletmek amacıyla kurulmuş olup hiçbir ortağın sorumluluğu şirket alacaklılarına karşı sınırlanmamıştır. Kollektif şirketlerde asgari sermaye zorunluluğu bulunmayıp, yalnız gerçek kişiler ortak olabilmektedir. Ortakların sorumluluk ve yükümlülükleri şirket kuruluş sözleşmesi ile belirlenir.
Şirket Kuruluş Prosedürleri
Şirket kuruluş sözleşmesinin noter onaylı 3 kopyası (bir tanesi orijinal) hazırlanır. Şirket kuruluş sözleşmesinin noter tarafından onaylanmasının ardından, en geç 15 gün içerisinde, ilgili Ticaret Sicil Memurluğu’na aşağıda listesi verilen belgelerle birlikte başvurulması gerekmektedir.
Esnaf (507 sayılı Esnaf ve Sanatkar Kanunu): Ticareti, sermayesiyle birlikte vücut çalışmasına dayanan, geliri, tacir olmasını gerektirmeyecek kadar az olan Ticaret Sicili ve dolayısıyla Ticaret ve Sanayi Odasına kayıtlı olmayan belirli veya gezici bir işyeri sahibidir.
Sanatkar: (507 sayılı Esnaf ve Sanatkar Kanunu): Vücut çalışmasına dayanan bir işyeri olan, işyerinde sanat, hizmet ya da meslek kolunda ihtisasını değerlendiren, belirli veya gezici bir işyeri sahibidir. Geliri, geçimine ancak yetecek derecede olan kişilerdir.
Tacir (6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu): Bir ticarethane veya fabrikayı kendi adına işleten her tür ticaret şirketidir İşletme hesabı veya bilanço esasına göre defter tutabilir.
Sanayici (Ticaret ve Sanayi Odaları Kanunu): Makine, cihaz, alet ve tezgah yardımıyla ham veya yarı mamül bir maddenin vasıf veya şeklini değiştiren ve kıymetlendirerek imal ve ihtisal yapan Yılda ortalama imalat makinalarında 5, haricinde de 10 kişi çalıştıranlar, sanayici sayılır.
Serbest Meslek Erbabı (Gelir Vergisi Kanunu): Şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgi veya ihtisasa dayanan, ticari mahiyette olmayan işleri, işverene tabi olmaksızın Kendi nam ve hesabına yapanlardır.